Çevre için en hızlı büyüyen sorunlardan birini kullanılmış elektronik atıkların imhası oluşturuyor. Özellikle Afrika'daki yoksul ülkeler e-atık çöplüğü olarak kullanılıyor.
2018'de dünyada 48,5 milyon ton elektronik atık ortaya çıktı. Bu da yaklaşık 125 bin büyük uçak ya da 4 bin 500 Eyfel Kulesi kadar bir kütleye tekabül ediyor.
Toprağa gömülüyor, yakılıyor ya da az gelişmiş ülkelere gönderiliyor
Elektronik atıkların (e-atık) yalnızca yüzde 20'si çıkarıldığı ülkede resmi olarak geri dönüştürülüyor. Geri kalan yüzde 80'lik kısım ise ya toprağa gömülüyor ya yakılıyor ya da yasalara aykırı şekilde Afrika ve Asya'daki az gelişmiş ülkelere ikinci el elektronik cihaz olarak ithal ediliyor.
Afrika kıtası e-atık yığınına en az katkı sağladığı halde özellikle Avrupa'nın atık çöplüğü olarak kullanıyor.
Avrupa'da toplanan e-atıklar genelde ikinci el elektronik cihaz olarak ihraç ediliyor. Bunun nedeni ise tek bir ayrışma hattının milyonlarca dolar ve iş gücünün pahalı olması.
E-atıklarının yüzde 75'ten fazlası, Avrupa'dan Nijerya, Gana ve çevre ülkelerde bulunan devasa elektronik çöplüklerine gönderilerek insan sağlığı ve çevreye zararlı şekilde ayrıştırılıyor, işe yarar kısımları alındıktan sonra yakılarak yok ediliyor.
Dünya genelindeki 50 milyon ton e-atığın maddi değeri 62,5 milyar avroyu buluyor. Bu rakam, dünyadaki gümüş madenlerinin yıllık üretiminin 3 katına ve 123 ülkenin gayri safi yurt içi hasılasından fazlaya tekabül ediyor.
Bir ton cep telefonunda, bir ton altın madeninden 100 kat fazla altın bulunduğu göz önüne alındığında doğru koşullarda yapılacak e-atık geri dönüşümü büyük önem arz ediyor.
Bununla birlikte Avrupa ve Amerika'dan, Afrika ve Asya'ya giden e-atıklar, burada kayıt dışı geri dönüşüm sektörü de oluşturdu.
Çevre ve insan sağlığına zararlı
Elektronik atıklardaki altın, bakır, kurşun gibi değerli maddelerin temel yöntemlerle geri dönüştürülmesi sırasında (kurşunun açık kaplarda eritilmesi, devre kartlarının asitte eritilmesi gibi) sağlığa zararlı çok sayıda zehirli madde açığa çıkıyor.
Kurşun, krom, cıva, kadmiyum gibi insan sağlığına zararlı maddeler içeren e-atıklar, su kaynaklarını, havayı ve gıda tedarik zincirini kirletiyor.
Birçok ülkede çocuk ve kadınlar, kayıt dışı e-atık işleme süreçlerinde çalışanların yüzde 30'unu oluşturuyor.
AA