Eski Yugoslavya'dan ayrılarak 29 Şubat-1 Mart 1992'de yapılan referandumla bağımsızlığına kavuşan Bosna Hersek 25. yaşını kutluyor.
Çeyrek asır önce yapılan ve ülkedeki Sırpların büyük çoğunluğunun boykot ettiği referanduma halkın yüzde 64,3'ü katılmış, referandumda oy kullananların yüzde 99,44'ünün bağımsızlık için "evet" oyu kullanmasıyla Bosna Hersek bağımsızlığını ilan etmişti.
Referandumun sonucu Bosna Hersek'i bağımsız bir devlet yapmıştı ancak aynı zamanda yüzbinlerce kişinin hayatını kaybettiği, bir milyondan fazla insanın göç etmek zorunda kaldığı 3,5 yıl süren kanlı savaşın da başlangıcı olmuştu.
Bosna Savaşı ve Dayton Barış Antlaşması
Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlıklarını ilan etmesinin ardından dağılma sürecine giren Yugoslavya'da, 1991 yılında Hırvatistan'da devam eden silahlı çatışmalar, Bosna Hersek'e de sıçramış, Yugoslav ordusu Ravno köyüne saldırmıştı.
Srebrenitsa'da soykırım yapıldığı savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Savaş boyunca yüzbinlerce kişi hayatını kaybetti. Savaş öncesinde nüfusunun büyük çoğunluğunu Müslüman Boşnakların oluşturduğu Srebrenitsa, Foça, Vişegrad, Zvornik gibi birçok şehirde yapılan katliamlar sonucunda neredeyse hiç Müslüman kalmadı.
Dayton Barış Antlaşması, ülkede silahları sustursa da karmaşık bir siyasi yapının temellerini attı. Anlaşmaya göre, 3,5 yıl boyunca birbiriyle savaşan Boşnak, Sırp ve Hırvatlar ülkenin "kurucu unsurları" olarak belirlendi.
Ülkedeki "üç başlı" bu siyasi yapı, Bosna Hersek'i dünyanın en karmaşık yönetiminin hüküm sürdüğü ülkelerden biri yaptı. Ülke, Sırp Cumhuriyeti (RS) ve Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) olmak üzere iki entiteye ve özerk bir yapıya sahip Brçko bölgesine ayrıldı.
Anlaşmaya göre, Bosna Hersek Federasyonu kendi içinde ayrıca 10 kantona bölündü. Devlet ve entiteler düzeyinde ayrı başkan, başbakan ve bakanları olan Bosna Hersek'te, her kantonun da ayrı meclisi, hükümeti ve başbakanı bulunuyor.
Öte yandan "Bağımsızlık Günü" Bosna Hersek Federasyonu'nda milli bayram olarak kutlanırken, Sırp nüfusun yoğun yaşadığı Sırp Cumhuriyeti'nde yılın "herhangi bir iş günü" olarak kabul ediliyor.
Geçen yıl Avrupa Birliği'ne (AB) adaylık başvurusu yapan Bosna Hersek, askeri mal varlığının kayıt altına alınması sorununu çözemediği için NATO üyeliği için de hala bekliyor.
AA